Cuối tháng 3.2023, nhiều sinh viên gửi đơn cầu cứu đến Báo Thanh Niên tố cáo nhân viên chi nhánh tại TP.HCM của Công ty cổ phần Tập đoàn liên kết Việt Nam (Vinalink Group, trụ sở chính ở Hà Nội) có dấu hiệu lừa họ. Để làm rõ nội dung đơn tố cáo, PV Thanh Niên vào cuộc điều tra.

Dùng facebook ảo, địa chỉ “ma” để tuyển dụng

Từ thông tin do sinh viên (SV) cung cấp, PV liên hệ tài khoản Trần Mỹ Duyên qua Facebook, ứng tuyển công việc bán hàng mỹ phẩm. Người này hứa hẹn trả lương từ 3,2 – 7,6 triệu đồng/tháng. Ngày 9.4, người này hẹn gặp PV tại một địa chỉ trên đường Núi Thành (P.13, Q.Tân Bình), phỏng vấn việc làm. Quá trình điều tra, PV xác định, tài khoản Trần Mỹ Duyên là trang cá nhân ảo của một nhân viên tên Thắng lập ra dùng để đăng bài, dẫn dụ SV đi xin việc làm.

Trưa cùng ngày, PV có mặt tại địa chỉ do Mỹ Duyên cung cấp (đây là địa chỉ của một bệnh viện tư nhân). Qua điện thoại, người này hướng dẫn PV đi loanh quanh qua nhiều con hẻm nhỏ, trước khi được một thanh niên tên Quang (20 tuổi) đón vào một tòa nhà 3 tầng (số 320/12 Trường Chinh, P.13, Q.Tân Bình). Phía trước tòa nhà có gắn biển Vinalink Group. Quang giải thích, không cho PV địa chỉ chính xác vì địa chỉ Vinalink Group bị trùng với địa chỉ nhà dân (!?).

Video: https://thanhnien.vn/da-cap-giang-bay-sinh-vien-185230508003950798.htm

Quang đưa PV lên tầng 1, nơi sẽ diễn ra các buổi học kinh doanh làm giàu. Cảnh tượng bên trong phòng làm PV choáng ngợp, hàng trăm chiếc cặp xách của SV chất đống, vứt vương vãi dưới nền nhà. Hàng trăm SV có độ tuổi từ 18 – 20 đứng, ngồi trên ghế nhựa, đang hô hào cách học làm giàu. Tiếng ồn ào bát nháo như đàn ong vỡ tổ. Xung quanh mỗi góc tường là nhiều thùng hàng hóa chất đống, có in dòng chữ Công ty cổ phần Tập đoàn liên kết Việt Nam. Đầu câu chuyện, để tiện làm quen, Quang khoe thu nhập của mình và nhiều nhân viên khác khi làm việc ở đây là hàng chục triệu đồng/tháng. Quang luôn khoe sự giàu có, thành đạt, nhưng thực tế hoàn toàn ngược lại. Quang mặc chiếc áo sơ mi trắng rộng quá khổ, nhăn nhúm và hơi bụi bẩn, chiếc quần tây rộng. Người Quang gầy, nhỏ thó, đi đôi giày tây rộng hơn bàn chân, trông khắc khổ. Không chỉ mình Quang, mà đó là đặc điểm chung của những “quý ông”, “quý bà” doanh nhân thành đạt tuổi mười mấy đôi mươi tại đây.

Trong ngày đầu, Quang tỏ ra quan tâm, hỏi thăm đời tư, sở thích cá nhân, hoàn cảnh gia đình, điều kiện kinh tế… của PV. Nắm được những thông tin cốt lõi này, từ đây Quang và nhiều nhân viên ở đây vẽ ra cuộc sống màu hồng; lấy nhiều câu chuyện liên tưởng, xoáy vào lòng tham, nỗi sợ của người xin việc.

Video: https://thanhnien.vn/da-cap-giang-bay-sinh-vien-185230508003950798.htm

Nhiều ngày thâm nhập điều tra, PV phát hiện, kể từ lúc đặt chân đến cổng công ty, các SV bị nhân viên hướng dẫn theo sát. Cụ thể, hằng ngày chia làm 2 ca học, thử việc. Ca thứ nhất từ 8 – 12 giờ trưa, ca thứ hai từ 13 – 17 giờ chiều. Giữa buổi, tất cả SV đều không được nghỉ ngơi mà phải tập trung thành nhiều cụm, dưới sự kèm cặp của các nhân viên công ty. SV luôn bị nhân viên công ty giám sát theo kiểu 1 kèm 1; kể cả khi đi vệ sinh cũng có người theo “như hình với bóng”. Việc sử dụng điện thoại bị giám sát, hạn chế và tuyệt đối cấm SV giao tiếp, xin số điện thoại hay làm quen với nhau. Trong những buổi ăn trưa giữa giờ đều có nhân viên ngồi cạnh giám sát.

Nếu em không bán được hàng hóa hoặc em bận việc thì đã có đội nhóm hỗ trợ bán hàng. Do cùng nhóm, nên họ bán được hàng hóa thì em cũng được chia hoa hồng. Không cần làm cũng có ăn.

Quang, nhân viên Vinalink Group

Trong nhiều buổi ăn trưa, PV cố tình ngồi kế những SV mới vào, lập tức bị Quang yêu cầu tách ra; hoặc những nhân viên khác sẽ chen vào ngồi giữa, cắt ngang cuộc nói chuyện. Cuối buổi ra về, PV và các SV được nhân viên công ty lấy cớ “tiễn một đoạn” nhưng thực chất là giám sát để đảm bảo chúng tôi không liên lạc được với nhau.

Rời khỏi công ty, nhân viên liên tục nhắn tin hỏi SV những câu: “Em về đến nhà chưa? Em đang làm gì? Em ngủ chưa? Em ăn cơm chưa?…”. Nếu SV không kịp trả lời thì các nhân viên sẽ gọi điện, đến khi nào chịu nghe máy mới thôi. Và một câu nói mà các nhân viên của Vinalink Group luôn nhắc đi nhắc lại, buộc SV phải ghi nhớ nằm lòng: “Không được chia sẻ chuyện đang theo làm việc tại đây với bất kỳ ai trong gia đình, bạn bè, thầy cô…”. Bên cạnh đó, các nhân viên yêu cầu SV khi bước ra khỏi cánh cổng của công ty, bất kỳ ai bên ngoài đến gần nói chuyện thì không được nghe theo.

Mãi sau này, một nhân viên tên H. (đã nghỉ việc ở Vinalink Group) tiết lộ, đó là chiêu thức, kịch bản mà các nhân viên đã được đào tạo, dùng để “thao túng tâm lý”, một mặt cô lập SV với mọi người xung quanh, không bị người ngoài cuộc tác động, mặt khác quan tâm quá mức để “con mồi” cảm thấy được yêu thương như gia đình, lúc nào trong đầu cũng bị hình ảnh của nhân viên chi phối.

“Không làm cũng có ăn”

Gọi là phỏng vấn thử việc, nhưng sự thật mỗi ngày PV chỉ được đưa đi gặp gỡ, nghe 7 – 8 “doanh nhân” nói câu chuyện về cuộc sống màu hồng khi làm việc tại công ty đa cấp. Theo lời Quang, đây là những nhân viên ưu tú, quản lý cấp cao, giám đốc…, là tấm gương thành công của công ty, với mức lương vài chục đến hàng trăm triệu đồng/tháng.

Quá trình phỏng vấn, PV được sắp xếp ngồi mặt đối mặt với từng “doanh nhân” và được yêu cầu chỉ nhìn về phía trước, cấm nhìn xung quanh (để đảm bảo “con mồi” không nhìn thấy những điều bất thường xung quanh). Nhiều ngày học, PV phát hiện, phía sau lưng mỗi SV luôn có từ 1 – 2 người đứng ra hiệu, điều chỉnh kịch bản. Ví dụ, khi PV nói chuyện với Quang thì phía sau lưng PV có một người khác đưa tay chéo (dừng cuộc nói chuyện), xoay tay (chuyển nội dung), quơ tay (nói nhanh lên)… Như vậy, quá trình này đã được soạn sẵn kịch bản.

Những triết lý, phép so sánh mà PV được những “doanh nhân” trẻ nhồi nhét liên tục là: Làm trong Vinalink Group chính là làm chủ bản thân, công việc; Kinh doanh trong môi trường này là kinh doanh hiện đại; Người kinh doanh ở đây (tức Vinalink Group) không cần kinh nghiệm, không cần vốn, không lo rủi ro, không sự cạnh tranh, không sợ thất bại… và đặc biệt là “không làm cũng có ăn”.

Giải thích về “không làm cũng có ăn”, Quang cho rằng kinh doanh ở Vinalink Group là kinh doanh có đội nhóm, bản thân không cần làm thì cũng có người khác làm thay. “Nếu em không bán được hàng hóa hoặc em bận việc thì đã có đội nhóm hỗ trợ bán hàng. Do cùng nhóm, nên họ bán được hàng hóa thì em cũng được chia hoa hồng. Không cần làm cũng có ăn”, Quang dẫn dắt về một cuộc sống màu hồng khi trở thành nhân viên tại đây.

Như vậy, SV năm nhất, năm hai non nớt, trong quá trình đi xin việc thì bị gạ gẫm vào con đường đa cấp. Tại đây, các SV bị nhồi nhét, xoay chuyển, làm cho lệch lạc tư tưởng, nhận thức bị mơ hồ, rồi dần dần sập bẫy đa cấp…

Qua xác minh, PV Thanh Niên xác định, Vinalink Group là một trong 20 công ty được Bộ Công thương cấp phép hoạt động bán hàng đa cấp. Hoạt động bán hàng đa cấp của các công ty thực hiện theo hướng dẫn tại Nghị định 40/2018 về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp.

Nguồn: Báo Thanh niên, 08/05/2023, https://thanhnien.vn/da-cap-giang-bay-sinh-vien-185230508003950798.htm